Ευάγγελος Καρακώστας: "Εγκλήματα κομμουνιστών: Το τέλος του 5/42 και του Ψαρρού"

74 έτη μετά τη μεγάλη σφαγή, η γη της Δωρίδος στέκει ως ένας ακόμη αδιάψευστος μάρτυρας της κομμουνιστικής θηριωδίας την οποία γνώρισε η Πατρίδα μας τον περασμένο αιώνα. Θηριωδία την οποία στρατευμένοι καθηγητάδες της μαρξιστικής πανούκλας ονόμασαν καταχρηστικά «εμφύλιο», θαρρώντας πως ήταν τούτο αρκετό για να διαγραφούν τα τερατώδη, αντεθνικά τους εγκλήματα. Στα «ανδραγαθήματα» ή «αντιστασιακά παράσημα» του κομμουνιστικού ΕΑΜ-ΕΛΑΣ περίοπτη θέση καταλαμβάνει ο αφανισμός του ενδόξου 5/42 Συντάγματος Ευζώνων, του οποίου ηγείτο ο Συνταγματάρχης Ψαρρός.

Την άνοιξη του 1944, η κατάσταση στην Στερεά Ελλάδα είναι έκρυθμη. Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έχει αποφασίσει να προχωρήσει στην αφομοίωση ή στην εκρίζωση των εθνικών αντάρτικων ομάδων, δια της ιδρύσεως της ΠΕΕΑ. Η ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση), πολιτικό σκέλος του αντάρτικου του Ψαρρού, πρέπει είτε να τεθεί υπό την ΠΕΕΑ είτε να διαλυθεί. Μέχρι τότε, έχει τηρήσει μια μέση, ουδέτερη στάση μεταξύ των άλλων δύο αντάρτικων οργανώσεων, του ΕΔΕΣ και του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ο Σόλων Γρηγοριάδης γράφει σχετικά: «στα μάτια του ΚΚΕ, η ταραντέλα αυτή της ΕΚΚΑ έπαιρνε μιαν ανησυχητική όψη: το 5/42 Σύνταγμα, ή έπρεπε να ταχθεί υπό την ΠΕΕΑ, ή να διαλυθεί. Γιατί, αν δεν προσχωρούσε στην ΠΕΕΑ, θα εντασσόταν, αργά ή γρήγορα, στο κοινό μέτωπο με τον ΕΔΕΣ. Και -όπως- είπαμε θα εμφανιζόταν τότε ο ΕΛΑΣ, μαζί με όλη την Αριστερά, απομονωμένος». Ο Ψαρρός είναι διστακτικός, όμως ο λοχαγός του Δεδούσης και το μεγαλύτερο τμήμα των ανταρτών του 5/42 είναι κάθετα αντίθετοι σε μια τέτοια προοπτική.

Στις 12 Απριλίου, ο ταγματάρχης του ΕΛΑΣ Ζούλας, απαιτεί από τον Ψαρρό την προσχώρηση της ΕΚΚΑ στην ΠΕΕΑ και την παραπομπή του Δεδούση σε ανταρτοδικείο. Μόλις μια εβδομάδα νωρίτερα, ο μέχρι τότε υποδιοικητής του 5/42 Κ. Λαγγουράνης, προσχωρεί στον ΕΛΑΣ και στρέφεται δι' ανακοινώσεως κατά του Δεδούση. Ο Ψαρρός αναζήτησε μάταια συμβιβαστική λύση. Διακρίνοντας το αδιέξοδο των συζητήσεων, διέταξε την συγκέντρωση του 5/42 στο Κλήμα Δωρίδος. Το δεύτερο τελεσίγραφο του ΕΛΑΣ αποστέλλεται στον Ψαρρό στις 14 Απριλίου.

Την 14η Απριλίου, ο λοχαγός του 5/42 Δεδούσης μεταβαίνει με καΐκι στο Γαλαξείδι με στόχο να συγκεντρώσει νέους αντάρτες. Στις 16 Απριλίου, Μεγάλο Σάββατο, ο ίδιος και οι άνδρες του αναπαύονται στα Τριζόνια, όπου και δέχονται την αιφνιδιαστική επίθεση τμημάτων του ΕΛΑΣ, προτού επιστρέψουν ασφαλείς στο Κλήμα. Στο Κλήμα οι επιθέσεις των συμμοριτών έχουν ξεκινήσει από τις 13 Απριλίου, δίχως εντυπωσιακά αποτελέσματα και παρά το γεγονός πως οι συμμορίτες έχουν ενισχυθεί σημαντικά από το ΙΙΙ/36 (τάγμα θανάτου) και τους μαυροσκούφηδες του σφαγέα Βελουχιώτη καθώς και από την 5η Ταξιαρχία Αττικοβοιωτίας.

Στις 17 Απριλίου, οι συμμορίτες εξαπολύουν την γενική τους επίθεση. Η μάχη είναι σφοδρότατη και διαρκεί περί την μισή ώρα. 1500 συμμορίτες επιτίθενται με λύσσα στους 500 γενναίους άνδρες του 5/42. Ο λοχαγός του ΕΛΑΣ Κώστας Γιαννακουλόπουλος, στρατιωτικός διοικητής του ΙΙΙ/36 τάγματος αναφέρει σε έκθεσή του για την μάχη του Κλήματος: "αν δεν τελειώσουμε σε ένα λεπτό, τότε χάσαμε ή μάλλον χαθήκαμε», δείγμα της ρευστότητας για το μέρος προς το οποίο θα κλίνει η θεά της Νίκης κατά την κρίσιμη καμπή της μάχης. Δυστυχώς όμως, στον συνταγματάρχη Ψαρρό έχει υπερισχύσει η απογοήτευση από την αποτυχία των διαπραγματεύσεων έναντι της θέλησης να επιβληθεί επί των εχθρών του Έθνους. Δίχως επιχειρησιακό σχέδιο. Ο Ι. Παπαθανασίου στο έργο «Αντιστασιακή Οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944» είναι εξόχως αποκαλυπτικός: «Ο φόβος του είχε να κάνει με το ενδεχόμενο πλαγιοκόπησής τους απ' τις δυνάμεις του Καπετζώνη που βρισκόταν στ' αριστερά του. Η επίθεση του Καπετζώνη όμως δεν έγινε επειδή ο Ψαρρός δεν είχε ετοιμάσει σχετικό επιχειρησιακό σχέδιο.  Δεν είχε καθορίσει την αποστολή των τμημάτων του και δεν συντόνιζε τις ενέργειές τους».

Συνέπεια αυτής της αδράνειας ήταν να υποστεί τεράστιο βάρος της επίθεσης ο 4ος Λόχος Δεδούση στο λόφο Ανάληψη, χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητες εφεδρείες προς ενίσχυση των αμυνομένων. Υπό το βάρος της σφοδρής επίθεσης, διατάσσεται υποχώρηση προς τη Σκάλα Καραΐσκου, όπου συναντάται με τον Ψαρρό. Ο τελευταίος έχει αποφασίσει να παραδοθεί μαζί με τους άντρες του, απόφαση την οποία δεν συμμερίζεται ο Δεδούσης ο οποίος κατορθώνει να διαφύγει -παρά τον ασφυκτικό κλοιό των συμμοριτών που τον αναζητούν μανιωδώς- προς Άμφισσα και ακολούθως προς Αθήνα.

Ο συνταγματάρχης Ψαρρός συλλαμβάνεται μαζί με 30 άνδρες του, από τους συμμορίτες του Βελουχιώτη. Οι τελευταίοι περιφέρουν με σοβιετικό μίσος το πολεμικό τους λάφυρο, μέχρις ότου αναλάβει «αντιστασιακό έργο» ο ταγματάρχης του ΕΛΑΣ Ζούλας. Εκείνος εξυβρίζει σκαιά τον συνταγματάρχη Ψαρρό προσβάλλοντάς τον χυδαία επί λίγα λεπτά της ώρας, προτού τον καταστήσει κοινωνό του σοβιετικού «ανθρωπισμού». Ο αιχμάλωτος τον συμμοριτών Παπαγιαννόπουλος, αναφέρει στο βιβλίο του με τίτλο «5/42-Ψαρρός»: «Ο Ζούλας εβύθισε στο λαιμό του ημιθανούς Ψαρρού, τη μάχαιρά του με τόση λύσσα, ώστε οι χείρες του εβάφηκαν με το αίμα του θύματος». Την τύχη του αρχηγού τους, είχαν και οι περισσότεροι άνδρες του 5/42 στις πλαγιές του Κλήματος Δωρίδος.

Ευάγγελος Καρακώστας